Historia Grudziądza

Grudziądz jest prawobrzeżnym miastem nadwiślańskim o bogatym i ciekawym położeniu geograficznym . Położony w dobrym punkcie strategicznym. Otaczają go tereny podmokłe i bagniste co sprawiało,że był trudno dostępny.Odegrał w historii ważną role strategiczną oraz handlową. Najstarsze ślady osadnictwa odkryto w Grudziądzu-Mniszku. Na terenie Rządza zlokalizowano cmentarzysko na którym dokonano badania 890 grobów. Zostały wydobyte z nich liczne ciekawe przedmioty które widnieją obecnie w muzeach Grudziądza i Gdańska(w większości niestety utracone w trakcie II wojny).

Przypuszczalnie w połowie XIII powstało komturstwo Grudziądzkie. Prawdopodobnie już wtedy trwała budowa zamku która miała być siedzibą komtura. Grudziądz wraz z zamkiem został spustoszony przez Prusów. Krzyżacy wznieśli ceglany zamek obronny na tzw.górze zamkowej . 18.06.1291- nadanie Grudziądzowi praw miejskich. W raz z tą datą zczął sie rozwój miasta. Powstał kościół gotycki św.Mikołaja,ratusz, spichrze nad Wisłą oraz domy mieszczańskie. Miosto zostało otoczone podwójnym murem z 5 bramami.

W raz z rozpoczęciem długotrwałych wojen Polsko-krzyżackich skończy się czasy pomyślności dl Grudziądza. Po klęsce zakonu pod Grunwaldem wojska Jagiełły zajęły Grudziądz na krótki czas.14.03.1440 utworzono związek Pruski-reprezentacje stanów państwa krzyżackiego. W zjeździe brał udział również Grudziądz. Narastające konflikty z władzami Zakonu spowodowały narzucenie posłuszeństwa wielkiemu mistrzowi krzyżackiemu.W 1454 r. oddziały związkowców po krótkim oblężeniu zajęły zamek grudziądzki. Następnie powiązane z tym kroki spowodowały wybuch trzynastoletniej wojny między Polska a Zakonem. Przez cały okres wojny Grudziądz był zapleczem dla sił Polskich i oddziałów Związku Pruskiego. W wyniku II pokoju Toruńskiego Grudziądz jako miasto ,znalazł się w województwie Chełmińskim.

Rozwój miasta w XVI i początku XVII w. został zatrzymany w wyniku wojny polsko-szwedzkiej. Rozejm w 1629 przyniusł Prusom Królewskim spokój do 1655 r. Następnie wojna wybuchała ponownie i wojska szwedzkie zajęły Grudziądz. W 1703 r. Szwedzi zajęci Grudziądz i nałożyli na miasto wysoka kontrybucję.

W latach dwudziestych XVIII w. ukończone budowę gmachu Kolegium Jezuickiego wraz z kościołem a  połowie tego stulecia powstały zabudowania klasztoru i kościoła reformatów.Nowe władze wspierały osadnictwo, sprowadzono wykwalifikowanych rzemieślników głownie z Niemiec. W latach 1776-1786 wzniesiono nowoczesną twierdzę. Dominowała wtedy ludność pochodzenia niemieckiego.

W grudniu 1806 r. oddziały napoleońskie zajęły miasto , jednak na mocy pokoju tylżyckiego z 1807 r. Grudziądz pozostał przy Prusach. W 1818 został utworzony powiat Grudziądzki. Kilkuset żołnierzy Powstania Listopadowego  było więzionych w twierdzy grudziądzkiej. W drugiej połowie XIX wieku powstały znaczące zakłady :odlewnia, fabryka narzędzi rolniczych. W 1879 r. oddano do eksploatacji most kolejowo-drogowy na Wiśle, miasto zyskało połączenie kolejowe do Laskowic. . Pod koniec wieku uruchomiono gazownię, elektrownie i wodociągi. Powstało Towarzystwo Ludowe, Towarzystwo Przemysłowców Polskich, Towarzystwo Gimnastyczne “Sokół”, koło filomatów itd.

Po I wojnie utworzono Rade Ludową. W 1920 r Grudziądz po wielu latach niewoli wrócił do swoich Macierzy. W 1920-1939 Grudziądz był miastem powiatowym i należał i należał do województwa pomorskiego, którego stolicą był Toruń. Po wybuchu II wojny światowej , 4 września 1939 oddziały hitlerowskie opanowały Grudziądz. Niemcy zaczęli prześladowania.Wymordowano około 630 mieszkańców Grudziądza. Mimo terroru zaczęły działać organizacje niepodległościowe, m.in, “Grunwald” “Rota”,Armia Krajowa(inspektor Grudziądzki).

6 marca 1945 Grudziądz został wyzwolony przez Armię Czerwoną. Grudziądzanie przystąpili do odbudowy bardzo zniszczonego miasta i zakładów przemysłowych. W okresie Polski Ludowej powstało w Grudziądzu wiele osiedli mieszkaniowych, rozwijał się przemysł. Obecnie Grudziądz na prawach powiatu należy do województwo kujawsko-pomorkiego.